Houtolie Verdunnen: Waarom, wanneer, waarmee?

Wie de eerste de beste bouwmarkt binnenloopt en het eerste blik olie koopt dat hij tegenkomt, wandelt al snel de deur uit met een blik dat weliswaar op het etiket “olie” vermeldt maar dat in werkelijkheid 80% of zelfs nóg meer oplosmiddel bevat. En als zo’n blik dan vervolgens op het hout gesmeerd wordt horen we vaak: “wauw, dat is goed spul, je ziet het er zomaar intrekken!” Maar zoals zo vaak is ook hier de realiteit helaas anders en is wat je ziet niet de olie die in het hout trekt maar het oplosmiddel dat de lucht in gaat...

Zoals je wellicht weet bevatten de meeste van ónze producten helemaal geen oplosmiddel maar alleen olie. Wij denken dat dat fijn is want dan krijg je wat je dacht dat je had gekocht en kun je daar zelf mee doen wat je wilt. Voor veel toepassingen kun je onze producten gewoon direct uit het blik gebruiken en hoef je dus niets te verdunnen. Dat scheelt niet alleen gedoe maar het scheelt ook vooral werk omdat het hout bij ons wél wordt voorzien van olie in plaats van verdampend oplosmiddel. Gevolg van het ontbreken van oplosmiddel is dat je minder product, minder lagen én minder werk nodig hebt om je project goed te beschermen.
Betekent dat dus dat je olie het beste nooit kunt verdunnen? Nee, ook dat is niet het geval. Soms is het zonde van het materiaal, de moeite en het werk als je met een verdund product aan de slag gaat maar soms voegt verdunnen wel degelijk iets toe. Wie een boekenkast gaat behandelen kan prima volstaan met het onverdund verwerken van de olie en krijgt dan met weinig werk en weinig materiaal een prima bescherming die vele jaren mee zal gaan. Voor de boekenkast volstaat het als alleen het oppervlak van het hout is voorzien van een beschermende film. Wie daarentegen een grenenhouten tuinhuis wil behandelen wil natuurlijk dat de olie zo diep mogelijk in het hout komt te zitten zodat het hout, ook als er door de weersomstandigheden eens een scheurtje in komt, keurig beschermd is tegen vocht en rot. Voor toepassingen zoals deze, waarbij je weet dat het hout zwaar belast zal gaan worden, kun je er op de volgende manieren voor zorgen dat de eerste lagen olie zo diep mogelijk het hout in trekken:
1. Je kunt de olie verdunnen
2. Je kunt een sterker impregnerende olie gebruiken
3. Je kunt de olie verwarmen
Laten we deze opties eens nader bekijken.

Verdunnen van natuurlijke oliën en wassen doe je het beste met natuurlijke terpentijnolie. Wat Terpentijnolie oftewel Terpentijn precies is, hoe het wordt gemaakt en wat het verschil is kunnen we -als daar behoefte aan is- in een andere blog wel een keertje uitleggen.
Wanneer de eerste lagen verdund worden werken we daarvoor meestal met de Verbeterde Houtolie en is een veel gebruikt recept om de eerste laag met 30% terpentijnolie te verdunnen, de tweede laag met 10% terpentijnolie en de laatste laag Verbeterde Houtolie onverdund aan te brengen. Veel meer verdunnen dan 30% maakt het indringend vermogen van de olie niet substantieel groter meer zodat dat zonde van de terpentijn is. Door ervoor te zorgen dat er tussen de lagen niet meer dan 20% verschil tussen de percentages zit zorg je ervoor dat de oliefilmpjes keurig op elkaar aansluiten. Zou je een veel groter verschil in percentages hanteren dan zou de eerste laag heel diep in het hout dringen terwijl de tweede laag niet diep genoeg zou indringen om aan te sluiten op de eerste laag met een gat in de bescherming tot gevolg. Uiteraard is het alleen zinvol om de olie te verdunnen als je op kaal hout begint. Zou je verdunde olie op een reeds behandeld stuk aanbrengen dan zal die verdunde olie toch niet meer door de reeds aanwezige oliefilm heen dringen zodat het verdunnen dan ook niets toevoegt.

Impregneerolie dringt diep in zónder dat gebruik gemaakt wordt van oplosmid

del. Onze Impregneerolie hebben we speciaal ontwikkeld om het hout zo diep mogelijk te impregneren zónder dat we daarbij gebruik hoeven te maken van oplosmiddelen. Doordat Impregneerolie geen oplosmiddel bevat en er dus ook niets verdampt volstaat het om daar als grondlaag slechts één laag van aan te brengen. Het e

ffect van één laag Impregneerolie is ongeveer gelijk aan het aanbrengen van twee verdunde lagen Verbeterde Houtolie en scheelt dus weer werk en materiaal. Doordat Impregneerolie echter een deel Lijnolie bevat, heeft het de eigenschap dat het het oppervlak daardoor sterk zal vergelen. Op donkere houtsoorten zie je niets van da

t vergelende effect zodat Impregneerolie daar prima voor geschikt is maar lichtgekleurde houtsoorten zoals Grenen, Vuren, Douglas en dergelijke kunnen er sterk door vergelen. Voor die houtsoorten kiezen we daarom niet voor Impregneerolie maar voor het verdunnen van Verbeterde Houtolie zoals in de vorige paragraaf is beschreven.

Door olie te verwarmen wordt deze dunner en dringt deze vanzelf dieper in het hout. Het verwarmen van olie is een techniek die niet zo heel vaak meer wordt toegepast maar wel prima werkt als de spelregels goed worden gevolgd. Bijkomend voordeel is dat bij gebruikmaking van deze techniek soms ook schimmels en sporen door de ingebrachte warmte het loodje leggen waardoor het hout ook in die zin minder last van aantasting heeft. Waar deze techniek wordt toegepast wordt er vaak voor gekozen om de olie in een pannetje te doen en dat vervolgens op het vuur te zetten om op te warmen. Zodra de olie voldoende warm is wordt deze vervolgens op het hout gesmeerd. Niets mis mee maar helaas niet heel erg effectief omdat het dunne oliefilmpje snel afkoelt als dit op het nog koude hout wordt gesmeerd waardoor een groot deel van het effect helaas verloren gaat. Een betere methode is daarom (als dat kan) om in eerste instantie niet de olie maar juist het hout vóór te verwarmen. Dat gaat bijvoorbeeld prima met een verfföhn. Door het hout voor te verwarmen zal de olie bij het aanbrengen minder snel afkoelen en daardoor inderdaad beter indringen. De meest effectieve methode is om het hout voor te verwarmen, dan de olie (op kamertemperatuur) aan te brengen en vervolgens de oliefilm rustig te verwarmen met dezelfde verfföhn. Zoek de juiste temperatuur van de föhn door hier een beetje mee te spelen. Zet je de temperatuur te hoog dan zal je hout verkleuren, zet je hem te laag dan zal de olie slechts weinig dieper indringen. Door met je föhn het oppervlak rustig te verwarmen zul je zien dat er een moment komt dat de olie “ineens” wegzakt in het oppervlak. Dát is de prettigste temperatuur voor zowel het hout als de olie en bij die temperatuur zul je dan ook het grootste effect van deze techniek hebben.

Conclusie: Het gebruik van dunnere olie heeft in sommige gevallen zeker voordelen en door de juiste techniek toe te passen zorg je er voor dat je geen onnodig werk doet of materiaal verprutst.